Medische drinkvoeding: wat met de compliance?

23 May 2024

Medische drinkvoeding zijn een van de voedingsmaatregelen om ondervoeding tegen te gaan. Maar om doeltreffend te zijn, is een zekere compliance nodig. Deze compliance kan verbeterd worden door medische drinkvoeding met een kleiner volume en een hogere concentratie toe te dienen.

Patiënten met (risico op) malnutritie kunnen behandeld worden met voedingsondersteunende strategieën, zoals nutritionele aanpassingen, voedingsadvies en medische drinkvoeding. Medische drinkvoeding zijn pas klinisch doeltreffend als de patiënt een hoog percentage van het voorgeschreven middel inneemt[1]. Compliance speelt dus een bepalende rol om de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden te halen, maar ook om verspilling zo veel mogelijk te beperken. Maar geregeld rijzen er vragen rond de compliance van medische drinkvoeding. Volgens informele rapporten gaat dit van uitstekend ... tot zeer slecht.

De compliance van medische drinkvoeding evalueren

 Het is net om een duidelijker beeld te krijgen van de situatie en om de beïnvloedende factoren van de compliance te achterhalen dat een team uit het Verenigd Koninkrijk een complete systematische review heeft uitgevoerd[2]. Ze wilden hiermee antwoorden krijgen op drie specifieke vragen:

  1. Wat is de algemene compliance van medische drinkvoeding in vergelijking met wat voorgeschreven is in verschillende zorgcontexten?
  2. Hoe beïnvloeden de medische drinkvoeding - en patiëntgerelateerde factoren de compliance?
  3. Verbetert een goede compliance van de medische drinkvoeding de nutritionele inname met weinig onderdrukking van de vrijwillige voedselinname?

Ze bestudeerden dus de compliance via de hoeveelheid ingenomen medische drinkvoeding in vergelijking met wat voorgeschreven is, de eigenschappen van de medische drinkvoeding (zoals energiedichtheid en volume) en de eigenschappen van de patiënten (leeftijd, situatie). Ze gingen ook na in welke mate de medische drinkvoeding de totale energie-inname verhogen, en in welke mate ze de vrijwillige voedselinname beïnvloeden.

Belang van een hoge energiedichtheid

De auteurs hebben 46 studies geïdentificeerd die de compliance van de medische drinkvoeding bij een totaal van 4328 patiënten hebben geëvalueerd. De gemiddelde compliance is goed, namelijk 78%. Maar de onderlinge verschillen zijn enorm en variëren van 37 tot 100 %. De auteurs verduidelijken dat de gemiddelde compliance gelijk is voor gerandomiseerde studies (79 %) en niet-gerandomiseerde studies (77 %), met weinig variatie tussen de groepen volgens diagnose.

De gemiddelde aangeleverde energiewaarde van de medische drinkvoeding is 433 kcal per dag. Op basis van een niet-gematchte heterogene groep werd het volgende vastgesteld over de compliance van de medische drinkvoeding:

  • een positief verband met een hogere energiedichtheid van de medische drinkvoeding, en hogere innames van medische drinkvoeding en energie;
  • een negatief verband met leeftijd.

Daarentegen hebben de voorgeschreven hoeveelheid medische drinkvoeding en de duur geen effect op de compliance.

Deze systematische review suggereert dan ook dat de compliance van de medische drinkvoeding over het algemeen goed is, en zeker voor de medische drinkvoeding met een hogere energiedichtheid (min. 2 kcal/ml), wat zich vertaalt in een hogere totale energie-inname.

De voordelen van een klein volume

Het effect van de energiedichtheid, maar ook van het volume van de medische drinkvoeding werd onderzocht in een longitudinale studie bij patiënten met een risico op ondervoeding in 3 woonzorgcentra en 4 ziekenhuizen in het Verenigd Koninkrijk en Nederland[3]. 38 patiënten hadden gedurende 3 dagen vrij toegang tot standaard medische drinkvoeding (200 ml, met 1,5 à 2,0 kcal/ml), bovenop hun voeding. Daarna kregen ze gemiddeld 4 dagen toegang tot medische drinkvoeding met een hogere energieconcentratie en een kleiner volume (125 ml, met 2,4 kcal/ml – Fortimel Compact, Nutricia®).

De resultaten tonen aan dat de totale energie-inname met het energiedensere medische drinkvoeding significant hoger was dan met het standaard medische drinkvoeding: meer dan 200 kcal per dag. De energie-inname via medische drinkvoeding lag 30 % hoger voor de geconcentreerde variant dan voor de standaard variant. Bovendien bedroeg de totale eiwitinname meer dan 11 g per dag met de geconcentreerde vorm. De aanvoer van eiwitten via medische drinkvoeding was ook hoger (24 %) met de formule van 2,4 kcal/ml. De vrijwillige voedselinname (naast de medische drinkvoeding) bleef in beide periodes gelijk.

In diezelfde context bedroeg de compliance van de medische drinkvoeding 91 % voor het formaat van 125 ml, tegenover 77 % voor het formaat van 200 ml, i.e. een statistisch significant verschil.

Deze resultaten pleiten dus voor een medische drinkvoeding met een kleiner volume, maar met een hogere energiedichtheid om de compliance en de nutritionele inname te bevorderen.

Deze informatie is exclusief voorbehouden voor (para)medische korps.​​

 

[1] Stratton RJ, Elia M. A review of reviews: a new look at the evidence for oral nutritional supplements in clinical practice. Clin Nutr Suppl 2007;2:5e23.

[2] Hubbard GP, et al. A systematic review of compliance to oral nutritional supplements, Clinical Nutrition (2012), doi:10.1016/j.clnu.2011.11.020.

[3] Hubbard G P, et al. Improved compliance and increased intake of energy and protein with a high energy density, low volume multi-nutrient supplement. Proc Nutr Soc (2010), 69(OCE2), E164.